Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Αντωνίου Νίκος, Παπακωνσταντίνου Χρήστος

Τάξεις: Δ₁, Δ₂

Σύντομη περιγραφή

Γραφή σε πηλό

Πώς ξεκίνησε; Η αφορμή για να πραγματοποιηθεί αυτή η εργασία δόθηκε από το μάθημα της Γλώσσας, α΄ τεύχος, “Ξημερώνει μια νέα μέρα …ώρα για το σχολείο” και από το μάθημα “Γραφή, η μνήμη των ανθρώπων”.

Η εργασία αποτελείται από πέντε ενότητες:

• Ενότητα Α΄: Πηλός, κερί, πέτρα
• Ενότητα Β΄: Πάπυρος
• Ενότητα Γ΄: Περγαμηνή
• Ενότητα Δ΄: Χαρτί
• Ενότητα Ε΄: Από τον κονδυλοφόρο στον μαρκαδόρο

Στόχοι

Οι στόχοι της εργασίας ήταν οι εξής:

• Να αποκτήσουν τα παιδιά μια πρώτη επαφή με τα διάφορα υλικά γραφής και να τα χρησιμοποιήσουν
• Να μάθουν πώς ονομάζονται τα υλικά (κορνίζα με το λιωμένο κερί) κι αυτό με το οποίο χαράζουν επάνω της (μπρούτζινη γραφίδα) καθώς και από τι κατασκευάζονται
• Να μάθουν ποιοι χρησιμοποιούσαν την ξύλινη πινακίδα και τη μπρούτζινη γραφίδα, τα όστρακα και ποιοι έγραφαν επάνω σε πήλινες πινακίδες και πότε
• Να γνωρίσουν το φυτό “Πάπυρος” καθώς και τον τρόπο κατασκευής του χαρτιού
• Να γνωρίσουν την πρώτη μορφή βιβλίου σε κύλινδρο
• Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ανακάλυψης του χαρτιού από τους Κινέζους και πώς συνέβαλλε αυτή στην αλλαγή του τρόπου γραφής
• Να διαπιστώσουν, γράφοντας με τα παραπάνω υλικά, πώς το κάθε υλικό επηρεάζει τη μορφή της γραφής.

Προγραμματισμός ομάδων

Τα παιδιά οργανώθηκαν σε ομάδες των τεσσάρων παιδιών. Κάθε φορά οι ομάδες έπαιρναν από μια καρτέλα της αντίστοιχης ενότητας την οποία καλούνταν να μελετήσουν προσεκτικά. Έπειτα κάθε ομάδα δοκίμαζε να γράψει με τα υλικά που είχε, π.χ. να γράψει επάνω στην κέρινη πλάκα με μπρούτζινη γραφίδα (καρφί, με ξυλάκια επάνω σε πηλό κ.ό.κ.). Σε γενικές γραμμές τα παιδιά μπόρεσαν να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους με κάποιες μικρές δυσκολίες.

Δραστηριότητες

Στην αρχή ο εκπαιδευτικός κάθε τάξης αφηγήθηκε μια ιστορία-παραμύθι για το πώς γράφτηκε η πρώτη επιστολή κατά τα προϊστορικά χρόνια.

Εργασίες μαθητών σε πηλό

Στην 1η ενότητα “Πηλός, κερί, πέτρα” τα παιδιά έγραψαν επάνω στην ξύλινη πινακίδα (κορνίζα) χρησιμοποιώντας την μπρούτζινη γραφίδα. Επίσης έγραψαν πάνω σε κομματιασμένα κεραμίδια με καρφιά δημιουργώντας έτσι τα δικά τους όστρακα. Κατασκεύασαν τη δική τους πινακίδα από πηλό κι έγραψαν πάνω της ονόματα αρχαίων χρησιμοποιώντας ξυλάκια. Το κάθε παιδί έφτιαξε το αντίγραφο του “δίσκου της Φαιστού” με πηλό, βάζοντας τη δική του σφραγίδα (έτοιμη του εμπορίου ή με κέρματα).

Στη 2η ενότητα “Πάπυρος” οι μαθητές κατασκεύασαν το δικό τους πάπυρο με λωρίδες χαρτιού οριζόντιες και κάθετες που τις κολλούσαν με αλευρόκολλα. Επίσης έγραψαν με καλαμένιες πένες πάνω σε απομίμηση παπύρου. Έφτιαξαν δικό του κύλινδρο (αρχαιότερη μορφή βιβλίου).

Στην 3η ενότητα “Περγαμηνή” τα παιδιά έγραψαν με φτερά σε απομίμηση περγαμηνής (επεξεργασμένο δέρμα ζώου). Έβαλαν τη δική τους σφραγίδα πάνω στην περγαμηνή (χαρτονάκι Α4) χρησιμοποιώντας βουλοκέρι.

Στην 4η ενότητα “Το χαρτί” οι εκπαιδευτικοί των τάξεων αφηγήθηκαν μια ιστορία για το πώς ανακαλύφθηκε το χαρτί και από ποιους. Τα παιδιά κατασκεύασαν “μελάνι” τρίβοντας ξυλοκάρβουνο πάνω σε κεραμίδι. Έγραψαν επάνω σε ριζόχαρτο, όπως οι Κινέζοι, σχηματίζοντας κινέζικα ιδεογράμματα ή σύμβολα δικής τους επινόησης.

Στην 5η ενότητα “Από τον κονδυλοφόρο στον μαρκαδόρο” τα παιδιά έγραψαν επάνω σε πλάκα με κιμωλία. Ακόμη έγραψαν σε χαρτί Α4 με πένα και κονδυλοφόρο. Οι εκπαιδευτικοί αφηγήθηκαν ιστορίες για το μολύβι και το στυλό.

Δίπλα στα αντικείμενα της ενότητας τοποθετήθηκαν τα προσωπικά σχολικά τους είδη: τετράδια, ξύστρες, γόμες για να νιώσουν τα παιδιά πως συμμετέχουν στην “αλυσίδα της γραφής”.

Σε κάθε τάξη υπήρχε μια γωνιά που ονομάστηκε “η γωνιά της γραφής” για να τοποθετήσουν τις εργασίες τους.

Αξιολόγηση

Οι μαθητές και οι μαθήτριες μαζεύονταν στη “γωνιά της γραφής” και παρατηρούσαν τα υλικά που ήταν αραδιασμένα εκεί. Το κάθε παιδί εξέφραζε τις προσωπικές του εκτιμήσεις για την εργασία που πραγματοποίησε, ποια δραστηριότητα του άρεσε πάρα πολύ, ποια από τις ενότητες του έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, τι το δυσκόλεψε περισσότερο και γιατί.

Τα παιδιά αντιλήφθηκαν έτσι την εξέλιξη της γραφής, από την πέτρα και τον πηλό μέχρι τον κονδυλοφόρο και το μαρκαδόρο, και συνειδητοποίησαν πόσο τυχεροί είμαστε σήμερα καθώς στην εποχή μας διαθέτουμε πολύ καλύτερα υλικά και μέσα.

Η εργασία ετοιμάστηκε και παρουσιάστηκε από τα παιδιά των δύο τμημάτων σε χώρο του σχολείου μας.

Έγινε έκθεση των εργασιών σε ταμπλό και σε μεγάλα τραπέζια για να τις δουν και να τις θαυμάσουν όλα τα παιδιά του σχολείου.