Πίσω Κατάλογος Επόμενο

 

"Πασχαλινά σύμβολα"
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΞΕΝΑ

(των παιδιών της Δ΄3 τάξης)

Απρίλιος 2004

Η κάθε γιορτή έχει τα εθιμικά της σύμβολα.

Τώρα το Πάσχα, μέσα σ’ έναν άφθονο λουλουδένιο διάκοσμο έχουμε αυγά κόκκινα, λαγουδάκια σοκολατένια, πρόβατα που θυμίζουν το Χριστό, καμπάνες που φέρνουν το «Χριστός Ανέστη», κεριά με κορδέλες, πυροτεχνήματα και βεγγαλικά για την Ανάσταση.

Ας μάθουμε για μερικά απ’ αυτά.

 

 Το αυγό: Είναι παγκόσμια σχεδόν η χρήση του στον χριστιανικό κόσμο τις μέρες. Οι ερμηνείες που δίνονται για την προτίμησή του, και μάλιστα σε χρώμα κόκκινο, είναι πολλές. Υποστηρίζουν ότι το αυγό συμβολίζει την ανανέωση της ζωής και την ευγηρία. Για το χρώμα του λέγεται ότι θυμίζει το αίμα του Χριστού.

Αλλά είναι γνωστή και η λαϊκή παράδοση που λέει: "...όταν είπαν ότι αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δε το πίστευε. Μια γυναίκα μάλιστα που κρατούσε ένα καλάθι με αυγά, φώναξε: - Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα αυτά τα αυγά; Και πράγματι έγιναν!"

Υπάρχει βέβαια και η ορθολογική ερμηνεία: Τώρα τη Σαρακοστή νηστεύουν οι περισσότεροι και γι’ αυτό τα αυγά περισσεύουν. Είναι κιόλας η εποχή που οι κότες τα γεννούν με αφθονία. Τι θα τα έκαναν τόσα αυγά οι νοικοκυρές; Τα φύλαγαν λοιπόν για το Πάσχα, κι όταν έβρισκαν ευκαιρία, άρχιζαν να τα κάνουν δώρα-αμοιβή στα παιδιά: την Πρωτομαρτιά για τα κάλαντα με τα χελιδονίσματα, το Σάββατο του Λαζάρου και την Μεγάλη Πέμπτη, το ίδιο. Αλλά πιο πολύ την ημέρα της Λαμπρής τ’ αυγά ήταν το πρόχειρο κι άφθονο φαγώσιμο, που μπορούσαν να φιλέψουν.

Τα έβαφαν λοιπόν κόκκινα, που είναι χρώμα χαρούμενο και ξορκιστικό, τα έβαφαν και κίτρινα και μπλε και ροζ, ή τα άφηναν άσπρα, αν είχαν πένθος. Συχνά τα στόλιζαν με ζωγραφιές, για να γίνουν πιο ευχάριστα. Τα πλούμιζαν τεχνικά, με μαργαρίτες και φτέρες και μ’ αγριολούλουδα του ελληνικού κάμπου.

Από το αυγό ξεπήδησαν έπειτα πλήθος συγγενικά σύμβολα: είναι τα κίτρινα πουλάκια, οι νεοσσοί που βγαίνουν από τ’ αυγό, έπειτα οι κότες που γεννούν, οι φωλιές όπου βρίσκονται κι ο κόκορας που τα φέρνει…


 Ο λαγός: Τον βρίσκουμε κι αυτόν στα παιχνίδια και στα δώρα του Πάσχα, αλλά δεν μας είναι γνωστός από την ελληνική παράδοση. Μας ήρθε από τη Δυτική Ευρώπη. Ιδιαίτερα στις γερμανικές χώρες ο λαγός του Πάσχα έρχεται από την εξοχή και φέρνει τ’ αυγά  στα παιδιά. Το ζώο αυτό παρουσιάζεται με μαγικές ικανότητες  κι είναι συνήθως ταξιδευτής ταχυδρόμος, αλλά και καλό πνεύμα της βλάστησης, πράγμα που το συναντούμε και σε ελληνικά έθιμα θερισμού.


 Οι καμπάνες: Όσο κι αν σκεφτόμαστε τις καμπάνες σαν δικό μας σύμβολο τελετουργικό, η επικράτησή τους στην πασχαλινή σκηνογραφία οφείλεται πιο πολύ σε ευρωπαϊκές παραδόσεις.

Στους καθολικούς επικρατεί η συνήθεια να σωπαίνουν για πένθος οι καμπάνες της εκκλησιάς από τη Μ. Πέμπτη ως το Μ. Σάββατο. Στην Επτάνησο έλεγαν ότι «χηρεύουν» οι καμπάνες. Έτσι σήμερα τις συναντούμε στις κάρτες ή τις βρίσκουμε στα ζαχαροπλαστεία σοκολατένιες.


 Το αρνί:  Αυτό είναι σύμβολο καθαρά ελληνικό. Εκτός από τον «αμνό του Θεού» της εκκλησιαστικής διδασκαλίας, έχουμε και το πραγματικό σφαγμένο αρνί του Πάσχα, που θα ψηθεί με τον πατροπαράδοτο τρόπο στη σούβλα και θα φαγωθεί στο ύπαιθρο συνήθως.


 Τα κεριά και τα πυροτεχνήματα: Κι αυτά είναι σύμβολα ελληνικά. Τα κεριά είναι εκκλησιαστικά μαζί και κοσμικά. Κοσμικά είναι κυρίως το μέρος τους που αφορά τις κορδέλες: γαλάζιες για τα αγόρια και ροζ για τα κορίτσια.

          Κοντά στα κεριά έρχονται και τα ποικίλα φωτοτεχνήματα, που είναι σα γέφυρα σήμερα ανάμεσα στο φως της Ανάστασης και στους παλιούς πυροβολισμούς.


 Το τσουρέκι: Είναι ο εξελιγμένος τύπος του πασχαλινού ψωμιού, της Λαμπροκουλούρας ή του Λαμπρόψωμου. 

 

          Κοντά στα παραπάνω σύμβολα θα μπορούσαν να μπουν για το ελληνικό Πάσχα, η σημαία, που δείχνει τον ιστορικό δεσμό του Πάσχα με τις ευχές του Έθνους μας και τέλος το επινίκιο στεφάνι της Ανάστασης, που είναι το αποκορύφωμα της προσφοράς λουλουδιών στο Χριστό.


Αρχική Σελίδα Περιεχόμενα